Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl
Odrodzenie w Anglii zbiera największe plony za panowania królowej Elżbiety, w 2. połowie XVI i na początku XVII wieku. Nastąpił wtedy okres rozwoju gospodarczego i kulturalnego, wcześniej bowiem szargał Anglią wojny religijne i dynastyczne. Wśród twórców wyróżniali się przede wszystkim William Shakespeare (Szekspir) oraz Thomas More. Pierwszy z nich reprezentował teatr, instytucję rozkwitającą w tamtych czasach, przyciągającą elitę artystyczną kraju oraz szeroką publiczność odbiorców. Morus (More) był natomiast myślicielem i miłośnikiem filozofii greckiej.

Sam gatunek dramatu wywodził się z tradycji antycznej. Renesans odziedziczył jednak poza wzorem greckim średniowieczne widowiska religijne – misteria. W okresie reformacji teatr stał się atrakcyjnym sposobem propagandy idei, co także przyczyniło się do jego rozwoju w Renesansie. Starożytny ideał opierał się na zasadach: decorum, mimezis, katharsis, zasadzie trzech jedności. Treść sztuk mogła dotyczyć środowisk elitarnych, spraw społecznych, tragicznych wyborów jednostek. Aktorzy zaś – jedynie mężczyźni – używali masek do zaznaczenia emocji postaci. Średniowiecze natomiast odgrywało sceny z życia i Męki Chrystusa (Pasja). Tak jak w Antyku, wymowa religijna sztuk teatralnych była pierwszorzędna. Dramat i teatr elżbietański wychodzą poza ramy obu tradycji. Z czasem teatr przestał być sceną dla pokazywania cnót, dobra, wartości religijnych. W Londynie uważano tę rozrywkę za niemoralną, groźną, dlatego pierwszy teatr powstał poza murami miasta w 1576 r. Jednak sami aktorzy cieszyli się szacunkiem i poważaniem społeczeństwa. Tworzyli zespoły, gromadzące też czasem dramaturgów.

William Szekspir

Szekspir żył w latach 1564-1616. Był dramaturgiem angielskim, tworzącym w czasach rządów królowej Elżbiety. Uważany jest za najwybitniejszego dramaturga wszech czasów. Nikt nie zrobił dla żadnej ze sztuk tak wiele, jak Szekspir dla teatru i dramatu. Był właściwie samoukiem, wywodzącym się z rodziny mieszczańskiej o chłopskich korzeniach. Zaczynał swoją karierę jako sługa w trupie teatralnej, potem jako aktor, aż wreszcie zaczął pisać sztuki i reżyserować przedstawienia. Dorobił się majątku, uzyskał dla rodziny szlachectwo.

Szekspir ustalił charakter dramatopisarstwa i wzór teatru, który utrzymał się przez całe czasy nowożytne. Uprawiał komedię, kroniki historyczne i tragedię. Był człowiekiem, który nie tylko przyczynił się do rozwoju angielskiego języka literackiego, ale przede wszystkim wykreował wzorce myślenia o człowieku, wybiegające nawet poza ducha Renesansu. Ponadczasowe postaci Hamleta, Makbeta, króla Leara, Romea i Julii – znane są dziś każdemu. Wpisały się w mentalność Europy tak doskonale, jak niegdyś mitologia grecka i rzymska, jak historie biblijne. Szekspir miał świadomość Renesansu, nowej epoki, potęgi rozwijających się wtedy idei humanizmu, wiary w postęp. Jego twórczość jest wyrazem doskonałego rozumienia ducha Odrodzenia, genialności w pojmowaniu ludzkiej jednostki oraz masy społecznej.

Szekspirowskie analizy ludzkich charakterów nie są zawsze optymistyczne i budujące wartości. Postać Makbeta i przedstawiona w sztuce wizja problemu władzy, winy, kary, ludzkiego sumienia – stanowią kompendium wiedzy o ciemnej stronie natury ludzkiej. Forma dramatu Szekspirowskiego zrywa z regułami Antyku. Brak trzech jedności, chóru, brak masek. Postaci wywodzą się z różnych warstw społecznych i są bardzo zindywidualizowane, nie pozbawione jednak cech uniwersalnych. Przymioty uniwersalne wiążą się jednak zawsze z głęboką psychiką ludzką. Język dramaturga jest nasycony poetyckością – występują: rytm, miara wierszowa, metafory, obrazowe porównania, wątki realistyczne i fantastyczne. Szekspir jest twórcą nowego świata literackiego, w którym bohaterowie, istniejący w świecie nasyconym sygnałami z zaświatów i z krainy wyobraźni, doświadczają emocji, problemów lub prowadzą walki myślowe – bliskie każdemu człowiekowi.

Główne dzieła Szekspira:
  • Komedie: Sen nocy letniej, Komedia pomyłek, Poskromienie złośnicy, Wesołe kumoszki z Windsoru, Wieczór trzech króli, Miarka za miarkę, Jak wam się podoba
  • Kroniki historyczne: Król Jan, Ryszard II, Henryk IV, Henryk V, Henryk VI, Ryszard III, Henryk VIII, Juliusz Cezar, Antoniusz i Kleopatra
  • Tragedie: Romeo i Julia, Hamlet, Otello, Król Lear, Makbet
  • Baśnie dramatyczne: Sen nocy letniej.
Szekspir zasłynął również jako autor pięknych sonetów (napisał ich 154).

Cechy dramatu szekspirowskiego

Dramaty tworzone przez Szekspira były na tyle nowatorskie, iż zyskały miano dramatów szekspirowskich. Do ich głównych cech zaliczamy:
  • Naruszenie klasycznej reguły trzech jedności – miejsca, czasu i akcji, stosowanej w dramatach antycznych. Utwory rozgrywają się w wielu przestrzeniach, akcja trwa wiele lat, występują liczne wątki poboczne.
  • Złamanie zasady decorum, czyli odpowiedniości stylów i środków wyrazu.
  • Naruszenie wprowadzonej przez Sofoklesa zasady, w myśl której na scenie mogło przebywać jednocześnie nie więcej niż trzech aktorów. W dziełach Szekspira zdarzają się sceny zbiorowe.
  • Występowanie scen krwawych, drastycznych, ukazanych bezpośrednio, a nie pośrednio, poprzez opis.
  • Bohaterowie ulegają transformacjom, popadają w skrajne stany emocjonalne, mają bogate życie psychiczne.
  • Występowanie sfery fantastycznej, ponadnaturalnej, upiorów, duchów, czarownic.
  • Plastyczny język, pełen metafor, porównań, dialogów.




Polecasz ten artykuł?TAK NIEUdostępnij






  Dowiedz się więcej
1  Żywot Ezopa Fryga - streszczenie
2  Sztuka renesansu - wiadomości wstępne
3  Rola mieszczaństwa